Ana içeriğe atla

The Elements of Style - Bölüm 3: Biçim Üzerine Birkaç Mesele

Kitabın "Biçim Üzerine Birkaç Mesele (A Few Matters of Form)" adındaki üçüncü bölümü, kompozisyon kaleme alınırken dikkat edilmesi gereken bazı noktalama işaretleri ve biçimsel değişiklikler konusunda bilgi veriyor. Bu bölüm kurallar ile değil de konu başlıkları üzerinden anlatılmış.

Verilen örneklerde eğer "--->" kullanılmışsa okun sağında yer alan kelime/cümle/paragraf, öncesindeki ifadenin o kurala uygun olarak yeniden yazılmış halini göstermektedir. Eğer örnek içerisinde bu şekilde başlayan bir ifade yoksa veya örneğin ardından aksi belirtilmiyorsa örnek zaten kurala uygun olarak yazılmıştır.


***


Konuşma dili. Eğer konuşma dili, argo bir kelime veya deyim kullanıyorsanız tırnak içine alarak dikkat çekmeyin. Bunu yaptığınızda sanki okuru her şeyin en doğrusunu bilenlerden oluşan seçkin bir toplulukta size katılmaya davet ediyormuşsunuz gibi büyüklük taslıyorsunuz.


***

Ünlemler. Ünlem işareti kullanarak basit ifadeleri vurgulamaya çalışmayın. Ünlem işareti, gerçek ünlemlerden veya komutlardan sonra kullanılmalıdır.

    • It was a wonderful show.
      ---> What a wonderful show!

***

Başlıklar. Yayımlanmak üzere bir makale gönderecekseniz birinci sayfanın üst kısmında bolca boşluk bırakın. Editörün, dizgiciye yönergeler yazmak için bu alana ihtiyacı olacaktır. Başlığı sayfanın en az dörtte biri içeride olacak şekilde yerleştirin. Başlıktan sonra boş bir satır veya eşdeğer boşluk bırakın. Sonraki sayfalarda yukarıdan başlayın, ancak kalabalık bir görünüm verecek kadar değil. Bir başlıktan sonra nokta koymayın. Başlık gerektiriyorsa soru işareti veya ünlem işareti kullanılabilir.


***

Tire. Bir birleşik sıfat oluşturmak için iki veya daha fazla kelime birleştirildiğinde, genellikle kelimeler arasında kısa çizgi gereklidir. Tek kelime olarak yazımı daha iyi olan kelimeler arasında kısa çizgi kullanmayın. Sağduyu karar vermenize yardımcı olacaktır, ancak bir sözlük daha güvenilirdir.

    • He belonged to the leisure class and enjoyed leisure-class pursuits.
    • She entered her boat in the round-the-island race.

***

Kenar boşlukları. Sağ ve sol kenar boşluklarını aşağı yukarı aynı genişlikte tutun. İstisna: Çok fazla açıklama veya düzenleme bekleniyorsa sol ve kenar boşluğu bu çalışmayı barındıracak kadar geniş olmalıdır.


***

Rakamlar. Tarihleri veya diğer seri numaraları harflerle yazmayın. Bunları uygun şekilde rakamlarla veya Romen rakamlarıyla yazın. İstisna: Eğer diyalog içerisindeyse çoğu tarih ve sayının harflerle yazılması tercih edilir.

    • August 9, 1933; Rule 3; Part XII; 352d Infantry
    • “I arrived home on August ninth.”
    • “In the year 1990, I turned twenty-one.”

***

Parantez. Bir cümle, parantez içinde bir ifade içeriyorsa, parantez içindeki ifade yokmuş gibi kapatma parantezinin dışarısında noktalanır. Parantez içerisindeki ifade ise kendi başına anlaşılacak şekilde yazılır ancak soru işareti ya da ünlem ile bitmiyorsa en sonunda bir noktalama işareti kullanılmaz.

    • I went to her house yesterday (my third attempt to see her), but she had left town.
    • He declares (and why should we doubt his good faith?) that he is now certain of success.

(Bağımsız bir ifade veya cümle parantez içine alındığında, son noktalama kapatma parantezinden önce gelir.)


***

Alıntılar. Kanıt olarak kullanılan resmi alıntılar iki nokta üst üste işaretiyle belirtilir ve tırnak içine alınır.

    • The United States Coast Pilot has this to say of the place: "Bracy Cove, 0.5 mile eastward of Bear Island, is exposed to southeast winds, has a rocky and uneven bottom, and is unfit for anchorage."

Cümlenin devamında gelen ya da bir fiilin doğrudan nesnesi olan bir alıntıdan önce virgül gelir ve alıntı tırnak içine alınır.

    • I am reminded of the advice of my neighbor, “Never worry about your heart till it stops beating.”
    • Mark Twain says, “A classic is something that everybody wants to have read and nobody wants to read.”

Bir alıntıdan sonra bir niteleme cümlesi geldiğinde, virgül de tırnak içine alınır.

    • “I can't attend,” she said.

Mantıken oraya ait değil gibi görünse de tipografik kullanım virgülün tırnak içinde olmasını gerektirir.

    • "The Fish," "Poetry," and "The Monkeys" are in Marianne Moore's Selected Poems.

Bir dizenin tamamı veya daha fazlasından yapılan alıntılar metinden tipografik olarak ayırt edilecekse, yeni bir satırdan ve girintiden başlanmalıdır. Alıntının yapıldığı orijinalinde yer almadığı sürece tırnak işaretleri kullanılmamalıdır.

    • Wordsworth's enthusiasm for the French revolution was at first unbounded:
                    Bliss was it in that dawn to be alive,
                    But to be young was very heaven!

That ile başlayarak ifade edilen alıntılar dolaylı söylemdir ve tırnak içine alınmamalıdır.

    • Keats declares that beauty is truth, truth beauty.
    • Dickinson states that a coffin is a small domain.

Atasözleri ve edebiyat kökenli tanıdık ifadeler tırnak işareti gerektirmez.

    • These are the times that try men's souls.
    • He lives far from the madding crowd.


***

Referanslar. Bu konuda artık yaygın olarak APA, MLA ve Chicago kullanıldığı için bu kısmı atladım.


***

Heceleme. Bir kelimenin bir veya daha fazla hecesi için bir satırın sonunda yer varsa ancak kelimenin tamamı için yer yoksa, yalnızca tek bir harfi veya uzun bir kelimenin yalnızca iki harfini kesmeyi gerektirmedikçe, kelimeyi bölün. Her kelimeye uygulanabilecek kesin bir kural yok. En sık uygulanan kurallar şöyle:

(a) Kelimeyi yapısına göre bölün: 

    • know-ledge (knowl-edge değil); 
    • Shake-speare (Shakes-peare değil); 
    • de-scribe (des-cribe değil); 
    • atmo-sphere (atmos-phere değil)

(b) Telaffuzdaki sesli harfe göre bölün: 

    • edi-ble (ed-ible değil); 
    • propo-sition; 
    • ordi-nary; 
    • espe-cial; 
    • reli-gious; 
    • oppo-nents; 
    • regu-lar; 
    • classi-fi-ca-tion; 
    • deco-ra tive; 
    • presi-dent

(c) Kelimenin yalın halinin sonunda yer almadığı sürece çift harfler arasında bölün: 

    • Apen-nines; 
    • Cincin-nati; 
    • refer-ring; 
    • tell -ing

(d) Eğer e sessizse sonda yer alan -ed'den önce bölmeyin: 

    • treat- ed (ama roam-ed veya nam-ed değil)


Yorumlar