The Elements of Style - Bölüm 1: Temel Kullanım Kuralları

Kitabın "Temel Kullanım Kuralları (Elementary Rules of Usage)" adındaki ilk bölümü, 11 adet imla kuralı içeriyor.

***

1- Tekil isimlerde iyelik oluşturmak için ismin sonuna ’s ekleyin.

• Charles’s friend; the witch’s malice

• Sonu –es ve –is ile biten antik isimlerde, Jesus’ ve for conscience’ sake, for righteousness’ sake gibi kullanımlarda sadece kesme işareti kullanılır, s olmaz.

• Zamirlerde kesme işareti kullanılmaz (hers, its, yours vb.), ancak belirsiz zamirlerde kullanılır (one’s, somebody’s vb.).

***

2- Tek bir bağlaca sahip üç veya daha fazla terimden oluşan sıralamalarda, sonuncu hariç her terimden sonra virgül koyun.

• red, white, and blue; gold, silver, or copper

***

3- Ara cümleleri iki virgül arasına alın.

• The best way to see a country, unless you are pressed for time, is to travel on foot.

• Bir kelimenin ya da kısa bir cümlenin ara cümle olup olmadığına karar vermek zor olduğu için kitapta bu kurala birkaç sayfa ayrılmış. Yazar çeşitli örneklerle neyin ara cümle olup neyin olmayacağını anlatıyor. Eğer cümlenin akışında kesinti çok azsa virgüller çıkarılabilir, ancak asla bir virgülü çıkarıp diğerini bırakmayın.

• Burada önemli olan şey virgüller arasındaki ifadeyi çıkardığınızda cümledeki temel anlamın değişmiyor olması. Yani ara cümle, okura temel cümlenin önermesini destekleyen ya da anlatıma zenginlik katan bir ek bilgi sağlar.

• In 1769, when Napoleon was born, Corsica had but recently been acquired by France.

***

4- Temel cümleden bağımsız bir yan cümleyi başlatan bağlaçlardan önce virgül koyun.

• The early records of the city have disappeared, and the story of its first years can no longer be reconstructed.

• Eğer bağımsız cümlenin başında as (“çünkü” anlamında), for, or, nor ve while (“ve aynı zamanda” anlamında) varsa yine öncesinde virgül koyulmalıdır.

• Eğer bağımsız cümlenin öznesi temel cümleyle aynıysa, bağlaç but olduğunda virgül kullanılır fakat bağlaç and ise virgül kullanılmaz.

• I have heard the arguments, but am still unconvinced.
• He has had several years' experience and is thoroughly competent.

***

5- Bağımsız cümleleri birbirine virgülle bağlamayın.

• İki veya daha fazla cümle dilbilgisi açısından tamamlanmışsa ve bağlaç kullanılmadan birleştirilecekse, kullanılacak noktalama işareti noktalı virgüldür.

• Mary Shelley's works are entertaining; they are full of engaging ideas.

• Bu cümleler, aralarına nokta koyularak iki ayrı cümle olarak da yazılabilir.

• Mary Shelley's works are entertaining. They are full of engaging ideas.

• Eğer bu cümleler birleştirilirken bağlaç da kullanılıyorsa noktalama işareti olarak virgül kullanılmalıdır.

• Mary Shelley's works are entertaining, for they are full of engaging ideas.

• Yukarıda verilen üç kullanım arasında en avantajlı olan ilkidir. Çünkü cümleler arasındaki yakın ilişkiyi ikinci örnekten daha iyi anlatır ve üçüncü örnekten daha kısa ve böylece daha etkilidir.

• İstisna olarak, eğer birleştirilecek cümleler çok kısaysa veya cümlelerin tonu benzerse virgül kullanılabilir.

• Man proposes, God disposes.

***

6- Cümleleri ikiye bölmeyin; virgül kullanmanız gereken yerlerde nokta kullanmayın.

• I met them on a Cunard liner many years ago. Coming home from Liverpool to New York.

• Yukarıdaki cümlede ilk noktanın yerine virgül kullanılmalıydı.

• Bir kelimenin ya da ifadenin vurgulanması gerekiyorsa ona göre noktalama işaretleri kullanılabilir. Ancak bu durumda vurgunun doğru yapıldığından emin olunmalıdır, yoksa kullanım yazım yanlışı olarak algılanabilir.

• Again and again he called out. No reply.

***

7- Bağımsız bir cümlenin ardından detaylar sıralayacaksanız, cümleyi kuvvetlendirecek bir ifadeye ya da açıklayıcı bir alıntıya yer verecekseniz üst üste iki nokta (:) kullanın.

• İki nokta üst üste, sonrasında gelen ifadenin öncesindeki cümleyle yakından ilişkili olduğu anlamına gelir. Virgülden daha fazla etkiye, noktalı virgülden daha az ayırma gücüne ve tireden daha fazla resmiyete sahiptir. Bir fiili tümlecinden ya da edatı nesnelerinden ayırmamalıdır.

• Your dedicated whittler requires three props: a knife, a piece of wood, and a back porch.

• Eğer iki bağımsız cümleden ikincisi birinciyi yorumluyor veya kuvvetlendiriyorsa bu cümleleri iki nokta üst üste ile birleştirebilirsiniz.

• But even so, there was a directness and dispatch about animal burial: there was no stopover in the undertaker's foul parlor, no wreath or spray.

***

8- Beklenmedik bir ara ifadeyi oluşturmak ya da uzun bir açıklama veya özeti beyan etmek için tire (—) kullanın.

• Tireyi yalnızca daha yaygın bir noktalama işareti yetersiz göründüğünde kullanın. Tire virgülden daha güçlü, iki nokta üst üsteden daha az resmi ve parantezden daha rahat bir noktalama işaretidir.

• His first thought on getting out of bed — if he had any thought at all — was to get back in again.
• The rear axle began to make a noise — a grinding, chattering, teeth-gritting rasp.

***

9- Öznenin sayısı fiilin sayısını belirler.

• Özne ve fiil arasındaki kelimeler yüklemin sayısını etkilemez.

• The bittersweet flavor of youth — its trials, its joys, its adventures, its challenges — is not soon forgotten.

•  “One of…” veya benzeri bir ifadeyle başlayan öznelerde, grubu niteleyen fiiller (genellikle who’dan sonra gelir) çoğuldur.

• One of the ablest scientists who have attacked this problem

• “Either, everyone, everybody, neither, nobody, someone” için tekil fiil kullanın. “None” hiç kimse anlamında kullanılıyorsa tekil fiil kullanın.

• Everybody thinks he has a unique sense of humor.
• None of us is perfect.

• Tekil bir özneye “with, as well as, in addition to, except, together with, no less than” ifadeleriyle bağlı başka isimler olsa da fiil tekildir.

• His speech as well as his manner is objectionable.

• Bazı isimler çoğul olarak görünse de tekil olarak yapılanmışlardır ve tekil fiiller kullanılır.

• Politics is an art, not a science.

***

10- Kişi zamirleri ve soru zamiri who cümledeki görevlerine göre şekil değiştirirler, zamirin doğru halini kullanın.

• Will Jane or he be hired, do you think?
• Who knocks?
• Give this work to whoever looks idle.

• Son örnekte whoever, looks idle’ın öznesidir; to’nun öznesi ise whoever looks idle cümleciğidir. Who, bu cümledeki gibi bir bağımlı cümleciği başlattığında alacağı şekil de o cümlecikteki işlevine göre değişir.

• Virgil Soames is the candidate whom we hope to elect.

• Zamir, bir karşılaştırmada yüklemin veya gizli yüklemin öznesi ise yalın haliyle kullanılır. Ancak mümkün olduğunca gizli yüklemden kaçınılmalıdır.

• Hatalı kullanım: Polly loves cake more than me.
  Doğrusu: Polly loves cake more than she loves me.

***

11- Bir cümle, sıfat-fiil içeren bir cümlecik (participial phrase) ile başlıyorsa, bu cümlecik cümlenin öznesine işaret etmelidir.

• Walking slowly down the road, he saw a woman accompanied by two children.

• Yukarıdaki cümlede walking, cümlenin öznesi olan he’yi niteler, woman’ı değil. Eğer woman nitelenmek isteniyorsa cümlenin yapısı değişmelidir:

• He saw a woman, accompanied by two children, walking slowly down the road.

• Başında bir bağlaç veya edat bulunan sıfat-fiil cümlecikleri, aynı özneyi ifade eden art arda isimler, sıfatlar ve sıfat tamlamaları da cümlenin başında yer almaları halinde aynı kurala tabiidirler.

• Hatalı kullanım: On arriving in Chicago, his friends met him at the station.
  Doğrusu: On arriving in Chicago, he was met at the station by his friends.
• Hatalı kullanım: A soldier of proved valor, they entrusted him with the defense of the city.
  Doğrusu: A soldier of proved valor, he was entrusted with the defense of the city.
• Hatalı kullanım: Young and inexperienced, the task seemed easy to me.
  Doğrusu: Young and inexperienced, I thought the task easy.
• Hatalı kullanım: Without a friend to counsel him, the temptation proved irresistible.
  Doğrusu: Without a friend to counsel him, he found the temptation irresistible.